تعداد صفحات: ۳۹۲ صفحه

انتشارات         : HAY HOUSE INDLA

زبان                 : انگلیسی

قطع                 : رقعی

مشکلات عدیده پیش روی مسلمانان هند

     چند سال پیش قرار ملاقاتی با یکی از وزرای ارشد دولت داشتم که مسلمان بود و سر وقت به دفتر ایشان  رسیدم. منشی آقای وزیر با عجله جلو آمد و پرسید که آیا امکان دارد قرار ملاقات را به روز بعد موکول   کنم؟! اما چراغ ملاقات روی در اتاق وزیر سبز بود و حکایت از این داشت که آقای وزیر در اتاق حضور دارند و آماده پذیرش مراجعین هستند. بنابراین دلیل این خواسته را جویا شدم.

پس از بحث و گفتگو فراوان، بالاخره منشی وزیر گفت که در لیست مراجعین امروز اکثر ملاقات کنندگان مسلمان هستند . شما نیز مسلمانید و ما مایل نیستیم که اسامی بیشتری از مسلمانان به لیست امروز اضافه شود. ما دولت و کشوری سکولار هستیم و من مجبورم بین مراجعین مسلمان و هندو تعادل ایجاد کنم. این موضوع که به منظور حفظ اعتبار و جایگاه وزیر صورت گرفته بود، من را مات و مبهوت کرد، که حتی یک وزیر ارشد مسلمان که به اعتبار مسلمان بودن انتخاب و به این جایگاه رسیده خود را مجبور می‌بیند فاصله و حریم مناسب را از جامعه و هم کیشانش حفظ کند! «در خانه ما هند: مشکلات پیش روی مسلمانان» نگاه یکی از رهبران حزب کنگره و وزیر اسبق امور خارجه هند سلمان خورشید است، که دیدگاههای ناب و بی سابقه‌ای در خصوص جامعه مسلمانان، نگرشهای آنان و مشکلاتشان ارایه می کند. این کتاب که محدوده زمانی وسیعی از اواخر قرن نوزدهم تا زمان حال را شامل می‌شود، نقش اساسی و تعیین کننده رهبران مسلمان و عملکرد آنان را برجسته می‌کند و زیر ذره بین قرار می‌دهد و یک شرح و بررسی جامعی انجام داده است. آقای خورشید که احساسات مسلمانان، در نگاه به هند به عنوان خانه و موطن اصلی خود مورد نقد و بررسی قرار داده، از برشمردن و نقد کردار و برخوردهای احساسی صورت گرفته همچون تروریسم، شورشهای مذهبی و قومی، قوانین خشک و غیر منعطف مدنی مسلمانان، رهبری امروزه مسلمانان و جایگاه زنان در اسلام شرم و ابایی به خود راه نمی‌دهد و آشکارا همه موارد را موشکافی و بحث می‌کند.

با توجه به آگاهی کامل از مشکل «عدم اعتماد»  مسلمانان به نیروی پلیس و دولت، نویسنده به عنوان یکی از رهبران مسلمانان توضیحی در این خصوص ارایه نمی‌دهد و نیز اشاره ای به این موضوع ندارد که چرا هنگامی که به وزارت امور اقلیت تعیین شد، قهر کرد و از پذیرش پست امتناع ورزید! خورشید که در نهایت به مقام والای وزارت خارجه منصوب شد، همواره این وزارت خانه را به گونه‌ای خلاقانه و با تدبیر اداره می‌کرد که منافع همکیشان و اقلیت مسلمان در چهارچوب آن لحاظ گردد و تامین شود.

در این کتاب سلمان خورشید استدلال می‌کند که مسلمانان یک گروه نا مطمئن و لرزان بوده اند و بنابر این به حزب خود (کنگره) توصیه می‌کند که این تعداد را دایمی و مسجل فرض ننماید. اما واقعا چه کسی بر آرای این اقلیت تاثیر اساسی دارد؟ رهبران و احزاب مسلمان فراموش می‌کنند که احزاب آنان امتیازات و مزایایی را در اختیارشان قرار می‌دهد تا برای رای دهندگان مسلمان به کار گیرند و هزینه کنند. اما پس از تصدی نمایندگی مجلس یا وزارت، تمامی وعده‌ها و برنامه‌های انتخاباتی را به یکباره فراموش می‌کنند. این نوع نگاه و برخورد باعث از بین رفتن خلاقیت و نوگرایی می‌شود و اقلیت نیز نمایندگانش را بیشتر به چشم نماد و سمبل می‌بیند تا افرادی که بتوانند تاثیر گذار باشند و آنان را در ساخت سیاست و تصمیم سازی در هند دخیل کنند. هرچند مسلمانان هند در تمامی زمینه‌ها عقب افتاده اند و با سایر مذاهب و اقوام هند فاصله دارند، سیاستمداران مسلمان به کرات آرا طرفداران خود و اعتماد آنان را در جهتی سوق داده‌اند که باعث سرخوردگی آنان شده است.

مسلمانان در ایالتهای بیهار و اتارپرادیش در شورشهای ۱۹۸۹ با قالپور و ۱۹۸۷ میروت وسیله‌ای در خدمت سیاستهای حزب بکار گرفته شدند. تا پیش از سال ۱۹۷۱ میلادی مسلمانان نگاه و امید خود به پاکستان و تمایل به آن کشور را از دست داده بودند اما در یک قالب متحد از بقیه بدنه کشور مجزا و منفک بودند. خشونتهای کشمیر به یکباره حس اتحاد و همدلی را در میان تمام مسلمان کشور بر انگیخت.

برای نمونه، معاون مسلمان دانشگاه SVSU در میروت کشمیر به شکل خود سرانه دانشجویان کشمیری را اخراج می‌کرد و یا مورد بدرفتاری قرار می‌داد. در مسابقه کریکت بین تیمهای پاکستان و هند هنگامی که تیم پاکستان بازی را برد، کسانی که از این معاون و دانشگاه مذکور ناراحت بودند و یا از برنامه‌های ایشان صدمه دیده بودند، با فریاد و همهمه تیم حریف یعنی پاکستان را تشویق می‌کردند. بدون تردید بحران کشمیر دلایل متعددی دارد که یکی از مهمترین آنان شکاف قومی و مذهبی جامعه هند است. مسلمانان هند خود را از وقایع جاری و فضای اجتماعی هند و تداخل در آن دور نگاه می‌دارند. سرویسهای اطلاعاتی مدعی هستند که همانند عده‌ای از سیکها که در جریان فالیتانی (چالش سیکها با دولت مرکزی) بر ضد منافع هند عمل می‌کردند، برخی از مسلمانان نیز جذب سازمان امنیتی ای.اس.ای پاکستان شده‌اند. از اوایل دهه ۸۰ میلادی این سازمان پاکستانی همواره تلاش داشته که عده‌ای از جوانان مسلمان را ترغیب نماید تا برای دریافت آموزش وجذب، به سوی دیگر مرز سفر کنند. تا زمان حوادث بابری مسجد و شورش بمبئی این تبلیغات و ترغیبها برای مسلمانان جذاب نبود و افراد به ندرت از آن متاثر می‌شدند. اما آمار پس از اتفاقات بابری مسجد تامل برانگیز بود. در سال ۱۹۹۳ حدود ۸۰ جوان مسلمان در یک کمپ آموزشی در بیرون مرز آموزش می‌دیدند اما به شکلی عجیب، بر اساس گزارش منابع موثق، تمامی این مراکز پس از حملات به بمبئی برچیده شدند. احتمالا تمامی این مردان جوان سعی داشتند خشم و انزجار خود را پس از حوادث بابری مسجد به دولت هند نشان دهند که حمله کنندگان به بمبئی به نیابت از آنان این کار را انجام دادند.

سلمان خورشید پیشنهاد می‌دهد که گفتمان عمومی مسلمانان نباید تنها محدود به رهبران مسلمان باشد. او از رهبران اکثریت (رهبران هندو) می‌خواهد تا به گونه صحبت کنند که بدنه عمومی مسلمانان را به سوی خود جذب نمایند. اما مشکل در ساختار و بدنه دموکراسی است. هیچ یک از نخست وزیران و یا رهبران احزاب به سمت اقلیتی حرکت نخواهد کرد و منافع آنان را در نظر نخواهند گرفت، مادامی که یقین حاصل کنند حداقل نیمی از آرا آن اقلیت به سمت شخص و یا حزب آنان سرازیر می‌شود.

مرور اجمالی کتاب:

کتاب شامل ۳۷ بخش و توضیحات و نکات مبسوط و کامل است این کتاب مرور و بررسی ای جامع و قوی توسط یک شاهد عینی از تاریخ اخیر هند است که توسط یکی از موثق ترین و موجه ترین کارشناسان تالیف شده است. سلمان خورشید بر این باور است که که مسلمانان احساس در خانه بودن و در وطن خویش بودن را در هند دارند و از بسیاری از مسایل به خاطر وطن خود گذشته اند. همچنین، این کتاب بینشی بی نظیراز فرهنگ و فرآیندهای فکری، آرمان ها و مشکلات اجتماعی و سیاسی مسلمانان فراهم می کند.

سلمان خورشید به عنوان وزیر خارجه سابق و بر اساس تجارب گسترده و متنوع خود در حوزه های سیاسی و فرهنگی ادعا می کند که چگونه مسلمانان در هند، این کشور را با وجود بسیاری از اقدامات تحریک آمیز و اتهامات مبنی بر عدم میهن پرستی، بعنوان وطن خود پذیرفته اند.  در این روند، او ادعای خود با ارایه مصداق ها و نمونه های متعدد و واقعی از اینکه چگونه جامعه ی مسلمانان، تعهد و توانایی خود را با سهم برجسته ی مشارکت فعال در تقریبا تمام زمینه ها ثابت کرده، تقویت می کند. این مجلد مبسوط، که دوره ای گسترده از اواخر قرن نوزدهم تا به امروز را پوشش می دهد، خلاصه ای از نقش های محوری ایفا شده توسط کهکشانی از مسلمانان متمایز هند را به تصویر می کشد.

نویسنده چگونگی بوجود آمدن دانشگاه اسلامی علیگر در اوتار پرادش و دانشگاه جامعه ملیه اسلامیه در دهلی را تشریح می کند و اضافه می کند که چگونه بسیاری از فارغ التحصیلان این دو دانشگاه بخش مهمی از جنبش آزادی شدند و تلاش های صادقانه ای در پرورش و حفظ هماهنگی اجتماعی انجام دادند. همچنین، سلمان خورشید بر اهمیت رهبران برجسته مسلمان که به عنوان الگوهایی برای نسل جوان پس از استقلال نقش آفرینی کردند، تاکید دارد.

نویسنده با صراحت تمام، مسائلی با حساسیت فوق العاده مانند تروریسم، شورش های اجتماعی، قانون مدنی یکپارچه، رهبری (و یا عدم رهبری) مسلمانان امروزی و جایگاه زن در اسلام با تمرکز به پرونده بسیار مهم و جنجالی شاه بانو مطرح و تشریح می کند. سلمان خورشید بر اهمیت "عدم اعتماد" بخشی از مسلمانان به پلیس (بر اساس گزارش اخیر از مدیران کل پلیس از ایالت های مختلف) تأکید دارد و حکم دیوان عالی کشور۲۰۱۴ ژوئیه در مورد شریعت و فتواها را باز و تحلیل می کند. در آخر نیز، به تجزیه و تحلیل آنچه که در آینده، پس از پیروزی اخیر حزب بهاراتیا جاناتا و متحدانش در انتخابات سال ۲۰۱۴ لوکسابا، می تواند به وقوع بپیوندد، می پردازد. از ویژگی های این کتاب صداقت، حساسیت و صراحت لهجه خاص سلمان خورشید در بررسی و تشریح موضوعات و مسایل مهمی است که تا کنون به آنها پرداخته نشده است.

سلمان خورشید:

متولد ۱۹۵۳ در علیگر و از حزب کنگره ملی هند، وی در یک خانواده برجسته به دنیا آمد که حدود ۳۰ سال است در صحنه سیاسی هند حضور فعال دارد. قبل از اخذ کارشناسی ارشد خود از دانشگاه آکسفورد، سلمان خورشید تحصیلات اولیه خود را در دهلی نو آغاز کرد. او فعالیت سیاسی خود را به عنوان افسر وظایف خاص (در اوایل دهه ۱۹۸۰) در دفتر نخست وزیر در زمان تصدی ایندیرا گاندی شروع کرد. از آن زمان به بعد، سلمان خورشید به عنوان معاون وزیر و وزیر اتحادیه در وزارتخانه های مختلف خدمت کرده است. وی در کابینه مان موهان سینگ از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۶ وزیر امور خارجه بود. سلمان خورشید نویسنده کتاب های پرفروشی چون: فراتر از تروریسم: امید تازه برای کشمیر (۱۹۹۴) و نمایشنامه پسران بابر (۲۰۰۸) است. او و همسرش لوئیس، هم اکنون مدیریت مرکز مطالعات دکتر ذاکر حسین (سومین رئیس جمهور هند و پدر بزرگ سلمان خورشید) را بر عهده دارند.

سال ۱۳۹۵